Μισείς τον καθηγητή; Χτύπα τον φοιτητή του (Μέρος 1)

Απαραίτητη διευκρίνιση: Κανένας φοιτητής δεν ανήκει σε κανέναν καθηγητή —προφανέστατα. Αλλά κάποιοι συνάδελφοι θεωρούν πως, επειδή κάποιος καθηγητής έχει μια ειδική σχέση με έναν φοιτητή, ο φοιτητής είναι του καθηγητή.

Δεύτερη διευκρίνιση: Χρησιμοποιώ το κοινό γένος σύμφωνα με την ελληνική γραμματική. Όταν λέω «τον καθηγητή» εννοώ είτε άνδρα καθηγητή, είτε γυναίκα καθηγήτρια, είτε οποιοδήποτε απ’ τα άλλα 137 φύλα που μας λένε πως υπάρχουν. Αν μιλώ για κάποιο συγκεκριμένο πρόσωπο και δεν θέλω να δώσω το όνομά του, μπορεί να αναφερθώ στην ηλικία του ή στο φύλο του, π.χ. «ο 37χρονος» ή «η καθηγήτρια».

Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα ειδικής σχέσης καθηγητή - φοιτητή προκύπτει στην επίβλεψη πανεπιστημιακών εργασιών, όπου ο επιβλέπων καθηγητής και επιβλεπόμενος φοιτητής πράγματι αποκτούν μια ειδική σχέση που διαρκεί από κάποιους μήνες μέχρι κάποια χρόνια.

Υπόψη, η επιλογή είναι πάντα του φοιτητή. Αυτός διαλέγει τον καθηγητή που θέλει να συνεργαστεί και από κοινού καθορίζουν το θέμα. Αν η σχέση είναι υγιής, οι δύο διατηρούν την ελευθερία τους και έχουν ξεχωριστά καθήκοντα. Ο καθηγητής συμβουλεύει και βοηθάει. Αλλά, η δουλειά είναι του φοιτητή. Ομοίως και τα εύσημα, π.χ. μεγάλος ή μικρός βαθμός.

Φυσικά, αυτό είναι πολύ δύσκολο να κατανοηθεί από μεγάλη μερίδα καθηγητών. Για παράδειγμα, κάπου στην αρχή της καριέρας μου, μια καθηγήτρια που ήταν μόνιμο μέλος στις εξεταστικές επιτροπές μιας εξεταστικής περιόδου, ανέφερε στη Γενική Συνέλευση του Τομέα κάτι σαν «όλες οι διπλωματικές που εξέτασα ήταν πολύ καλές, εκτός απ’ αυτές του Κουτσογιάννη που ήταν χάλια». Εξήγησα πως δεν είχα κάνει καμιά διπλωματική τη συγκεκριμένη περίοδο, αλλά είχα κάνει μία μόνο, πολύ παλιά, πριν 15 χρόνια.

Τελικώς την έχθρα την πληρώνει ο φοιτητής, ενώ στην πραγματικότητα αφορά τον καθηγητή. Στην καθηγητική διαδρομή μου τη συνάντησα αρκετές φορές. Ένας καθηγητής και μια καθηγήτρια ήθελαν να «κόψουν» μια φοιτήτρια κι έναν φοιτητή, αντίστοιχα, οι οποίοι είχαν κάνει εξαιρετική και χρήσιμη δουλειά. Στις δύο αυτές περιπτώσεις οι εν λόγω συνάδελφοι το έπαιζαν εξπέρ στα αντίστοιχα αντικείμενα. Πώς τόλμησαν οι φοιτητές να μπουν στο πεδίο τους; Ο εστί μεθερμηνευόμενον: Πώς τόλμησα εγώ να επιβλέψω θέμα που να ανήκει στα δικά τους χωράφια;

Μια απ’ τις πιο χαρακτηριστικές περιπτώσεις καθηγητικής αυθαιρεσίας και αδικίας προς φοιτητή ήταν αυτή εδώ η μεταπτυχιακή εργασία: Προκαταρκτική διερεύνηση μικρών έργων αξιοποίησης υδατικών πόρων στην Αιθιοπία (2001).

Την εκπόνησε η Ευγενία Αραπάκη, μια μεταπτυχιακή φοιτήτρια που είχε ήδη εμπειρία ως εργαζόμενη μηχανικός, μια θαρραλέα γυναίκα που άφησε τα παιδάκια της να πάει μια βδομάδα στην Αιθιοπία. Ο στόχος ήταν να μελετήσει τις τοπικές συνθήκες, να συλλέξει υδρολογικά δεδομένα, και να κάνει μια διερεύνηση για πιθανή κατασκευή μικρού φράγματος. Ενός φράγματος που θα βοηθούσε μια Αιθιοπική κοινότητα να αποκτήσει υδατική και επισιτιστική επάρκεια. Η μεταπτυχιακή εργασία εκπονήθηκε σε συνεργασία με το Γενικό Προξενείο της Αιθιοπίας στην Ελλάδα και με την Πολυτεχνική Σχολή του Πανεπιστημίου της Αντίς Αμπέμπα.

Τελικώς επιλέχθηκε και μελετήθηκε αναγνωριστικά μια θέση φράγματος στον χείμαρρο Damte. Με τις συνεργασίες που εγκαθιδρύθηκαν, τελικώς το φράγμα που αρχικώς μελετήθηκε έγινε πραγματικότητα με χρηματοδότηση απ’ το Υπουργείο Εξωτερικών της Ελλάδας (με κάπου 100 εκατομμύρια δραχμές).

                                                Παραγωγή βίντεο: Νίκος Μαμάσης

Αργότερα, όταν ήμουν κοσμήτορας (2018), ανέθεσα μια άλλη διπλωματική εργασία με στόχο να δει τι απέγινε το φράγμα. Την εκπόνησε μια άλλη θαρραλέα φοιτήτρια, η Ιωάννα Κουκή: Υδραυλικά αναπτυξιακά έργα στην Αιθιοπία: Αποτίμηση της λειτουργίας του φράγματος Damte. Πάλι έγινε επίσκεψη της φοιτήτριας στην Αιθιοπία, με τη συμμετοχή του μέλους ΕΔΙΠ της Σχολής Δρ. Χαρη Σαρόγλου και με τη συνεπίβλεψη του καθηγητή Νίκου Μαμάση.

Όταν η Ιωάννα γύρισε και τη ρώτησα για τις εντυπώσεις της, μού είπε πως έκλαιγε από συγκίνηση για την αποδοχή του έργου απ’ τον τοπικό πληθυσμό, και για τον τρόπο που την υποδέχτηκαν και την αντιμετώπισαν. Της είπαν πως πριν γίνει το φράγμα έτρωγαν μια φορά κάθε δυο μέρες, ενώ τώρα τρώνε δυο φορές την ημέρα.

Η Ιωάννα Κουκή στο κέντρο με τον Δρ. Χάρη Σαρόγλου αριστερά της και κατοίκους της περιοχής.

Αλλά ας ξαναγυρίσουμε στην Ευγενία Αραπάκη που πρωτοστάτησε στην όλη περιπέτεια. Κι εκείνη έκλαιγε. Όχι όμως από συγκίνηση, αλλά με τον τρόπο που την αντιμετώπισαν κάποιοι συνάδελφοι. Τι δουλειά είχες να πάρεις διπλωματική με τον Κουτσογιάννη; Γιατί έμπλεξες με την Αιθιοπία; Τι χάλια διπλωματική είν’ αυτή;

Αυτό αντικατοπτρίστηκε και στη βαθμολογία της. Εγώ της έβαλα 10. Μια καθηγήτρια τη βαθμολόγησε με 5—κάτω απ’ τη βάση που για τις διπλωματικές εργασίες είναι 5.5. Και το άλλο μέλος της τριμελούς εξεταστικής επιτροπής επέδειξε εξισορροπιστική δεινότητα και τής έβαλε 8. Έτσι, ο τελικός βαθμός της ήταν 8. Ντρέπομαι κάθε φορά που το θυμάμαι—δεν μπορώ να πω κάτι άλλο.

.